شماره تماس: 4485 242 0910
اکنه چیست؟
پوست ما دارای منافذ ریزی است که می‌توانند توسط چربی اضافی، باکتری، سلول‌های مرده پوست و آلودگی مسدود شوند. وقتی این اتفاق می‌افتد، ممکن است جوش (pimple) ایجاد شود که گاهی اوقات به آن زیت (zit) یا لکه (blemish) نیز می‌گویند. اگر پوست شما بیش از حد معمول و به صورت مداوم، جوش می‌زند، به خصوص هر بار چند جوش جدید، ممکن است دچار آکنه باشید. به عبارت دیگر، آکنه یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد جوش می‌شود. آکنه یک عارضه بسیار شایع است. در واقع، محققان تخمین می‌زنند که 9.4 درصد از مردم جهان آکنه دارند. طبق گفته آکادمی پوست‌شناسی آمریکا (AAD) در ایالات متحده آمریکا، آکنه شایع ترین بیماری پوستی است.
با این که آکنه خطر جدی برای سلامت کلی شما ایجاد نمی‌کند، اما همچنان می‌تواند دردناک باشد؛ به خصوص اگر آکنه شدید دارید. همچنین با گذشت زمان، آکنه ممکن است باعث ایجاد زخم شود. علاوه بر این، نمی‌توان تاثیر آکنه بر سطح عزت نفس و اعتماد به نفس را انکار کرد. آکنه و جای زخم آن روی صورت و سایر نقاط قابل مشاهده بدن می‌توانند باعث تشدید احساس اضطراب یا افسردگی شوند. اگر با آکنه زندگی می‌کنید، بدانید که این یک بیماری شایع است و شما تنها نیستید. همچنین به خاطر داشته باشید که آکنه کاملا قابل درمان است و چندین درمان موثر وجود دارد که به شما در کاهش تعداد جوش‌ها و به حداقل رساندن احتمال ایجاد جای زخم کمک می‌کنند.
جوش‌های آکنه می‌توانند در هر جایی از پوست شما اتفاق بیفتند. شایع ترین این محل‌ها شامل صورت و گردن، شانه‌ها، پشت و روی سینه می‌شود.
هنگامی که یک جوش روی پوست به وجود می‌آید، ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد تا کاملا از بین برود. جوش‌های مربوط به آکنه با توجه به نوع و شدت آن‌ها، می‌تواند مدت بیشتری زمان لازم داشته باشد تا بهبود یابند و پاک شوند، به خصوص اگر تحت درمان قرار نگیرند.
انواع مختلف اکنه
افراد مبتلا به آکنه، معمولا از ترکیبی از انواع جوش شکایت می‌کنند.
جوش‌های سرسفید و سرسیاه که به هر دو کومدون comedone نیز گفته می شود، شایع‌ترین ضایعات آکنه هستند.
- جوش‌های سرسیاه یا کومدون‌های باز در سطح پوست در معرض نور و اکسیژن موجود در هوا (نه کثیفی) قرار گرفته و بخش بالایی این جوش ها ظاهر تیره‌تری به خود می‌گیرد.
- جوش های سرسفید یا کومدون‌های بسته به صورت برجستگی‌های جزئی زیر سطح پوست ظاهر و به رنگ پوست و حتی روشن‌تر دیده می‌شوند.
جوش‌ها و ضایعات التهابی که بیشتر باعث ایجاد جای زخم روی پوست می‌شوند، عبارتند از:
- پاپول‌ها یا برجستگی‌های کوچک، قرمز و برآمده ناشی از التهاب یا عفونت فولیکول‌های مو هستند.
- پوسچول‌ها، در واقع پاپول‌هایی هستند که در نوک خود حاوی چرک اند.
- ندول‌ها که توده‌های جامد و اغلب دردناک در زیر سطح پوست هستند.
- کیست‌ها که توده‌های بزرگ زیر پوست حاوی چرک هستند و معمولاً دردناک اند.
آکنه چرا ایجاد می‌شود؟
آکنه زمانی اتفاق می‌افتد که منافذ پوست با چربی، سلول‌های مرده یا باکتری مسدود می‌شود.
هر منفذ پوست به روی یک فولیکول مو باز می‌شود و هر فولیکول از یک پیاز مو و یک غده چربی تشکیل شده است. غده چربی، سبوم ترشح می‌کند که به سمت مو حرکت کرده، از منفذ خارج و روی پوست پخش می‌شود. این سبوم کمک می‌کند تا پوست نرم و مرطوب بماند.
حال هر اشتباهی در این فرآیند آزادسازی سبوم، می‌تواند به بروز آکنه منجر شود. به عنوان مثال، آکنه ممکن است زمانی رخ دهد که:
- فولیکول‌های مو بیش از حد چربی تولید کنند
- سلول‌های مرده پوست در منافذ انباشته شوند
- باکتری‌ها در منافذ جمع شوند
اما کارشناسان هنوز دقیقاً نمی‌دانند که چرا برخی افراد دچار آکنه می‌شوند و برخی دیگر نه. گفته می شود، برخی عوامل موثر در بروز آکنه عبارتند از:
- تغییرات هورمونی ناشی از بارداری یا بلوغ
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و سایر مشکلات مرتبط با غدد درون ریز
- سیگار کشیدن
- بی‌خوابی
- استرس و فشار روانی
- استفاده از پاک کننده‌ها، کرم‌ها، مرطوب کننده‌ها و سایر محصولات زیبایی با محتوای روغن بالا
- برخی از داروها از جمله: لیتیوم، برخی از ضد بارداری‌های هورمونی، داروهای ضدتشنج و استروئیدها
- سابقه خانوادگی آکنه
بیشترین موارد ابتلا به آکنه در دوران بلوغ مشاهده می‌شود. در این دوران، بدن دستخوش تغییرات هورمونی زیادی می‌شود. این تغییرات می‌توانند باعث تولید بیشتر چربی پوست و نهایتا افزایش احتمال ابتلا به آکنه شوند. آکنه‌های هورمونی مربوط به بلوغ معمولا با رسیدن به سن بلوغ بهبود می‌یابند و حتی ممکن است پس از آن جوش زدن به طور کامل متوقف شود.
آکنه چگونه درمان می‌شود؟
درمان آکنه به طور کلی به شدت آن بستگی دارد.
درمان آکنه خفیف:
آکنه خفیف ممکن است در اثر استفاده از پاک‌کننده‌ها، محلول‌ها، کرم‌ها و پمادهای ضدجوش بدون نسخه (OTC) رفع شود. ترکیبات رایجی که می‌توانید در محصولات ضدآکنه به دنبالشان باشید عبارتند از:
- بنزوئیل پراکسید: این ماده به خشک شدن جوش‌های فعال موجود کمک و از ایجاد جوش‌های جدید جلوگیری می‌کند و باکتری های مولد آکنه را از بین می‌برد.
- اسید سالیسیلیک: این ماده به لایه‌برداری پوست کمک می‌کند تا مسدود شدن منافذ با باکتری‌های مولد آکنه اتفاق نیفتد.
درمان آکنه در حد متوسط:
اگر پس از چندین هفته استفاده از درمان‌های OTC همچنان علائم آکنه مشاهده شود، بهتر است به دنبال درمان حرفه‌ای‌تری باشید. یک متخصص پوست می‌تواند داروهایی را تجویز کند که به کاهش جوش‌های فعال و جلوگیری از ایجاد جای زخم کمک کند از جمله:
- بنزوئیل پراکسید با قدرت بالاتر
- آنتی بیوتیک‌هایی مانند اریترومایسین، کلیندامایسین و داکسی سایکلین
- رتینوئیدها مانند رتینول
در برخی موارد، متخصصان ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی یا داروی ضدبارداری هورمونی برای کمک به مدیریت آکنه پیشنهاد کنند و به طور معمول فقط برای مدت کوتاهی باید از این آنتی بیوتیک‌ها استفاده شود.
درمان آکنه شدید:
برای آکنه شدید، متخصص پوست ممکن است درمانی را توصیه کند که ترکیبی از یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- آنتی بیوتیک‌های خوراکی
- بنزوئیل پراکسید
- آنتی بیوتیک‌های موضعی
- رتینوئیدهای موضعی
متخصصان همچنین ممکن است داروهای ضدبارداری هورمونی یا ایزوترتینوئین خوراکی را برای کاهش تولید سبوم پیشنهاد کنند که برای درمان موارد خاصی از آکنه ندولار شدید استفاده می شوند. ترتینوئین‌ها می‌توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند و پزشکان معمولاً آن را فقط زمانی تجویز می‌کنند که سایر درمان‌ها موثر نباشند.
چگونه می‌توان از بروز آکنه جلوگیری کرد؟
با اینکه راهی برای جلوگیری مطلق ابتلا به آکنه وجود ندارد، برخی اقداماتی را می‌توان در جهت پیشگیری از ظهور جوش‌های متعدد بر روی پوست، در پیش گرفت. از جمله این اقدامات می‌توان به شست‌شوی روزانه پوست با یک شوینده بدون روغن و ضدجوش، استفاده از محصولات آرایشی بهداشتی بر پایه آب و عاری از روغن یا محصولاتی با برچسب “غیر کومدوژنیک”، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و نوشیدن مقدار کافی آب و در نهایت کاهش استرس در زندگی روزانه، اشاره کرد.
با تمام این تفاسیر، شایان ذکر است یک متخصص پوست با بررسی اختصاصی‌تر هر مورد، می‌تواند نکات و راهنمایی‌های بیشتری در مورد مدیریت و درمان آکنه ارائه دهد. به همین دلیل اگر دچار آکنه هستید، قبل از استفاده خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها و داروهای دیگر، به متخصص پوست خود مراجعه کنید.
نویسنده: دکتر آرش کلانتر
